تقویت عضلات اعضای تنفسی یکی از راهکارهای مهم برای پیشگیری از ابتلا به کرونا و بهبود سلامت مبتلایان این بیماری است.
عفونت ریه یکی از مهمترین علائم ابتلا به بیماری کرونا محسوب می‌شود که شامل چهار نوع است؛ نوع خفیف که علائم قابل توجهی از آن در رادیوگرافی ریه دیده نمی‌شود، نوع متوسط که بیمار طی آن دچار تب و علائم تنفسی شده و عفونت ریه در عکس قابل مشاهده است، نوع شدید که بیمار به سختی نفس می‌کشد و نوع شدید بحرانی که بیمار قادر به نفس کشیدن نیست و به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز دارد؛ در مرحله شدید بحرانی، عملکرد سایر اندام‌های بدن نیز با مشکل رو به رو می‌شود.
متخصصان معتقد هستند که فیزیوتراپی تنفسی می‌تواند تا پیش از بروز مرحله حاد تنفسی، به بهبود عملکرد ریه‌ها و کاهش علائم بیماری کمک کند. این روش درمانی شامل تمرینات بدنی، تمرینات عضلات تنفسی، تمرین پاکسازی ریه، تمرینات انگیزشی، تنفس عمیق و آرام و تنفس دیافراگمی می‌شود. علاوه بر تمرینات تنفسی، ورزش‌های کل بدن مانند حرکت مچ دست و پا، بالا آوردن اندام‌های تحتانی، انقباض عضلات باسن، شکم و ران می‌تواند در بهبود سلامت بیماران مبتلا به کرونا کمک کند.
این تمرین‌ها نیاز به تجهیزات پیچیده ندارد و می‌توان آن‌ها را در محیط خانه یا بیمارستان انجام داد. فیزیوتراپیست با حفظ اصول بهداشتی و ایمنی، پوشش و تهویه مناسب، حرکات درمانی را برای بیمار اجرا میکند تا بیمار بتواند آن‌ها را به درستی انجام دهد. به گفته پزشکان، بیماران بستری شده، روزانه به دو جلسه فیزیوتراپی تنفسی نیاز دارند و مدت زمان هر جلسه نیز به توان جسمی هر بیمار بستگی دارد.
در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که فیزیوتراپی تنفسی عضلاتی را که در تنفس نقش دارند، تقویت کرده و با تخلیه ترشحات ریوی به تسهیل تنفس بیمار کمک میکند. با استفاده از این روش درمانی، ظرفیت اکسیژن ریه‌ها افزایش یافته و فرد روند بهبود را سریع‌تر طی میکند، به طوری که به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز پیدا نمی‌کند. متخصصان معتقد هستند که با انجام دادن بعضی تمرینات تنفسی می‌توان عملکرد سیستم تنفسی بدن را ارتقا داد تا در صورت ابتلا به بیماری کرونا فرد با مشکل تنفسی حاد مواجه نشود.
دکتر پریسا ارزانی، عضو هیات مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران می گوید:
از جمله توصیه‌های فیزیوتراپی مناسب برای بیماران ، تمرینات تنفس لب غنچه‌ای، تنفس دیافراگمی، چرخه فعال تنفسی، آموزش وضعیت قامتی صحیح، تمرینات هوازی، تمرین با وسایل فیزیوتراپی تنفسی مانند اسپیرومتر تشویقی، اکاپلا، کورنت، آموزش بهداشت سرفه و... است.
شدت سختی تمرینات باید متناسب با وضعیت بالینی بیمار، متوسط و کمتر از آن باشد. در صورتی که فرد تب بالای ۳۸ درجه دارد، علائم بیماری او شدید است.
اگر به تازگی علائم در وی بروز کرده است (کمتر از ۳ روز)، فشار خون بالاتر (۱۴۰ / ۹۰) یا پایین‌تر (۶۰ / ۹۰) از حد طبیعی دارد، یا ضربان قلب بالای ۱۰۰ بار در دقیقه دارد تمرینات تنفسی و تمرین درمانی بدنی بدون آموزش و نظارت فیزیوتراپیست به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
همچنین اگر فرد حین تمرینات احساس تنگی نفس زیاد، تهوع، سرگیجه، سبکی سر یا تاری دید و تپش قلب داشت، می‌بایست تمرینات را بلافاصله قطع نماید. فعالیت فیزیکی در حد سبک تا متوسط بسیار مفید است. ارزیابی دقیق فیزیوتراپیست به صورت حضوری یا از راه دور و مجازی در تعیین و ادامه نوع برنامه فیزیوتراپی تنفسی، نقش اساسی دارد.
تمرین تحرک قفسه سینه و ستون فقرات:
در این تمرین بیمار دست‌ها را پشت سر قلاب میکند تا ریه‌های او باز شود، سپس به طرفین و جلو و عقب خم می‌شود این جابه جایی ها به تحرک دنده‌ها، ستون فقرات و خروج ترشحات احتمالی کمک میکند.
حین این جابه جایی ها اضافه کردن تنفس صحیح با سرعت و حجم بهتر به بهبود علائم کمک میکند.
تمرین دم اضافی :
راحت بنشینید یک نفس عمیق از بینی بکشید، نفس را چند ثانیه حبس کنید سپس یک دم کوتاه دیگر انجام دهید بعد از این کار یک بازدم طولانی و آرام داشته باشید. در صورتی که احساس سرفه کردید حتماً یک دستمال کاغذی یا آرنج را جلوی دهان بگیرید و بعد از سرفه دستمال کاغذی را دور بیندازید.
تمرین پیشرفته دیگر تکنیک ۸-۷-۴ است. در این تمرین تا ۴ شماره از بینی دم کنید، سپس ۷ شماره آن را نگه دارید بعد از آن تا ۸ شماره بازدم آرام انجام دهید. این کار را حداقل ۵ تا ۷ بار تکرار کنید انجام این تکنیک به کاهش ضربان قلب و استرس نیز کمک میکند.
تنفس لب غنچه‌ای :
هدف از انجام این تمرین استفاده بهینه از ریه و طبیعی کردن سرعت تنفس است. به آرامی از طریق بینی هوا را به داخل ریه بکشید، سپس در مرحله بعد لب‌ها را به صورت غنچه در آورده و از طریق مرکز لب بازدم را به آرامی انجام دهید. بازدم باید مثل زمان فوت کردن شمع حالت دمیدن داشته باشد و به آرامی ادامه یابد. زمان بازدم باید دو برابر دم باشد مثلاً ۴ تا ۶ ثانیه به ۲ تا ۳ ثانیه. این تمرین تنفسی را حداقل ۳ بار در طی روز انجام دهید.
علاوه بر خواب شبانه مناسب و تنفس هوای تازه، ورزش از جمله ورزش هوازی می‌تواند سیستم ایمنی را بهبود ببخشد. اما ورزش خیلی زیاد نیز می‌تواند اثر عکس داشته و افراد را در معرض بیماری بیشتر قرار دهد.
در بیماران با علائم خفیف تمرینات هوازی ۳۰ دقیقه سه نوبت در هفته، تمرینات کششی و دامنه حرکتی روزی دو بار بین ۱۵ تا ۴۵ دقیقه توصیه می‌شود. تمرینات هوازی می‌تواند شامل راه رفتن، قدم زدن تند یا راه رفتن روی تردمیل باشد شدت تمرینات باید متوسط باشد در هنگام خستگی یا داشتن علائم بیماری، احتیاط کنید.
تهیه کننده : فردوس دیانی(فیزیوتراپیست بهداشت ودرمان صنعت نفت اصفهان)