گاهی اوقات یک سلول به طورغیرطبیعی تحت تأثیر عواملی تکثیر شده و وارد خون یا سیستم ایمنی در گردش شده و تبدیل به تومور بدخیم یا سرطان می شود.
بمناسبت هفته ملی مبارزه با سرطان گفتگویی با خانم دکتر توانافر متخصص پاتولوژی بهداشت ودرمان صنعت نفت اصفهان انجام دادیم که مطالب ارزشمندی را بیان کردند . در ادامه خوانندگان محترم را به مطالعه آن دعوت می کنیم.:
دکتر توانافر در تعریف سرطان گفت: سرطان بیماری است که از تکثیر غیر طبیعی سلولهای بدن ایجاد می شود . بدن انسان از میلیونها سلول ساخته شده است ،گاهی اوقات یک سلول به طورغیرطبیعی تحت تأثیر عواملی تکثیر شده و وارد خون یا سیستم ایمنی در گردش شده و تبدیل به تومور بدخیم یا سرطان می شود.
ایشان سرطان را بعد از بیماریهای قلبی عروقی دومین عامل شایع مرگ و میر در کشورهای توسعه یافته و سومین عامل مرگ در کشورهای جهان سوم نامید و گفت در ایران نیز ، سومین عامل مرگ و میر سرطان می باشد و تخمین زده می شود سالانه بیش از 55000 نفر در ایران در اثر سرطان فوت کنند.
وی اظهار داشت شایعترین سرطانها در زنان ایرانی سرطان پستان می باشد و در مردان هم سرطان معده در رأس شایعترین سرطانها است. طبق آمار میزان بروز سرطان در ایران کمتر از میزان جهانی است اما بروز سرطان هم در ایران و هم در جهان رو به افزایش است .
این متخصص محترم پاتولوژی در ایجاد و بروز سرطان عوامل ژنتیکی و محیطی را دخیل دانست و گفت: بایستی ازبرخی عوامل محیطی دور بود تا شانس ابتلا به سرطان کمتر شود .
ایشان بطور کلی عوامل تأثیر گذار در سرطان را در (4) دسته طبقه بندی و به شرح ذیل توضیح داد:
1) شیوه نادرست زندگی شامل رژیم غذایی نادرست و نداشتن فعالیت بدنی . چاقی ، استرس ، مصرف زیاد کالری بخصوص مصرف مواد قندی ، خوراکیهای فرآوری شده مثل کنسروها و مواد غذایی حاوی ترکیبات نیتروزآمین مثل فست فودها ، ترشیجات ، مواد غذایی کبابی سوخته شده با ذغال در ایجاد سرطان به ویژه سرطانهای دستگاه گوارشی نقش مهمی دارند .
2)عفونتها : میکروبها و ویروسها از عوامل بسیار مهم در ایجاد سرطان هستند به طوری که 44% سرطانها بدلیل رژیم غذایی نامناسب و عفونتها ایجاد می شوند . میکروب معده ( هلیکوباکترپیلوری ) عامل 70 – 60% سرطان معده می باشد و 80% سرطانهای کبد هم در اثر ویروسهای هپاتیت B و C ایجاد می شوند . ویروس پاپیلومای انسانی ( HPV) در 100% موارد سرطان دهانه رحم نقش دارند .
3)سیگار : یکی از مهمترین عوامل محیطی در ایجاد سرطان سیگار است که در سرطان ناحیه سر و گردن مخصوصاً حنجره و دهان نقش اثبات شده ای دارد. همچنین سیگار در ایجاد سرطان ریه ، مثانه و تعداد بسیار زیادی سرطانها نقش به سزائی دارد.
4)عوامل شغلی و آلودگی محیطی : گرد و غبارهای حاصل از مواد صنعتی و آلاینده های محیطی مخصوصاً آلودگی شدید هواشانس ابتلا به سرطان به ویژه سرطان ریه را افزایش می دهد .
دکتر توانا فر همچنین در ارتباط با علائم سرطان بیان داشت:سرطان بیماری است که خود را با علائم غیر اختصاصی نشان می دهد. بیماری سرطان اگر به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است ، بیشتر دردها معمولاً به دلیل وجود سرطان نیستند اما دردهایی که مداوم هستند و به دلایل نامشخص ایجاد می شوند حتماً باید تحت بررسی قرار گیرند.
وی در زیر به تعدادی از علائمی که می تواند شک به سرطان را برای پزشک ایجاد کند اشاره کردند:
- کاهش وزن بی دلیل ، دشواری در بلع ، احساس سیری و ناتوانی در غذا خوردن ، خستگی و بی اشتهائی ، خونریزی غیر طبیعی مخصوصاً وجود خون در مدفوع ، نفخ شکم ، تنگی نفس و سرفه طولانی مدت ، خشونت صدا ، هرگونه غده یا هر شکل از تورم در بدن ، تغییرات پوستی بویژه تغییر در اندازه و رنگ خال ، تب یا عفونتهای مکرر ، درد شدید کمر یا سردردهایی که به درمانهای معمول جواب نمی دهد ، قرمزی و زخم و التهاب در پستان و تغییر در عادت ماهیانه خانمها .
در پایان گفتگو نامبرده در مورد پیشگیری از سرطان نیز گفت: تمرکز روی رفتارهای سالم مؤثرترین راه برای کاهش خطر سرطان است . یکی از عوامل تغذیه ای که سبب پیشگیری از سرطان می شود مصرف آنتی اکسیدانها هستند که عامل ایجاد سرطان را از بین می برند و یا مانع شکل گیری آنها می شوند. مهمترین آنها ویتامین C ، E ، A می باشد که در میوه جات به ویژه مرکبات ، سبزیجات و غلات سبوس دار ، آجیل ها ، روغن زیتون و گندم وجود دارد. همچنین اصلاح سبک زندگی شامل عدم استفاده از دخانیات و مشروبات الکلی ، دوری از استرس و فشارهای روحی ، ورزش و فعالیت بدنی حداقل 30 دقیقه در روز، کاهش وزن در افراد چاق و هوای سالم نقش مهمی در پیشگیری از سرطان دارد.
گفتگو :سید رضا بنی هاشمی